Doradztwo podatkowe w dobie sztucznej inteligencji
Jak pisał Benjamin Franklin w liście do Jean-Baptiste Leroy’a „Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki”, nie sposób nie zgodzić się z amerykańskim politykiem. Niemniej z dzisiejszej perspektywy należałoby uzupełnić tę tezę o kwestię częstotliwości i zakresu zmian przepisów podatkowych.
TEKST: Oskar Sobański i Jagoda Gołębiewska, SWGK
ZDJĘCIE: Agata Jesse Obiektywnie
Polska stabilność przepisów (przede wszystkim podatkowych), bez względu na podmiot sporządzający ranking, oceniana jest jako słaba lub bardzo słaba. Wprowadzane w ostatnich latach liczne zmiany w systemie podatkowym wpływają na ograniczoną jego przewidywalność i możliwości prowadzenia biznesu w sposób stabilny i planowalny. Wskazane przesłanki wymuszają, zarówno na podatnikach, jak i na doradcach podatkowych, konieczność ciągłego dostosowywania do panującej sytuacji podatkowo-prawnej. Podkreślić należy, że nie dotyczy to wyłącznie interpretacji literalnych zmian ustawodawstwa, implikują one bowiem również skutki w zakresie wykładni organów podatkowych i sądów administracyjnych oraz adaptacji stosowanych rozwiązań merytorycznych i technicznych. Jak w takiej sytuacji odnajdują się podatnicy i jakim warsztatem pracy dysponują doradcy i eksperci podatkowi?
Sztuczna inteligencja najlepszym asystentem
Proces cyfryzacji podatków następuje nie tylko w Polsce, ma charakter międzynarodowy, a zmiany w tym obszarze są coraz bardziej dynamiczne. Aby pozostać w zgodzie z aktualnościami, konieczne jest dokonanie zmian również w sposobie i filozofii działania podmiotów specjalizujących się w pomocy podatkowej. Sztuczna inteligencja (AI) ma coraz szersze zastosowanie w wielu płaszczyznach prowadzenia działalności. Implementacja wyszukiwarki semantycznej AI, która koncentruje się przede wszystkim na zrozumieniu kontekstowego znaczenia i intencji stojącej za zapytaniem użytkownika, a nie wyłącznie na dopasowywaniu słów kluczowych, w sposób istotny wspomaga kwerendę w zasobach Biuletynu Informacji Podatkowych. Zatem zamiast weryfikacji tylko nieznacznie ograniczonego (za pomocą kryterium dopasowania słów) zakresu interpretacji indywidualnych, których wydawanych jest w Polsce około 20 tysięcy rocznie, eksperci podatkowi przy pomocy sztucznej inteligencji mogą usprawnić proces analizy wyszukiwania dokumentów, w których przedstawiony stan rzeczywisty jest analogiczny do stanu rozwiązywanej sprawy. Podkreślić jednak należy, że mowa o wspomnianym już wyszukiwaniu semantycznym, nie o delegowaniu w całości zadania. Cedowanie polecenia do dostępnych narzędzi typu ChatGPT lub Copilot, zazwyczaj kończy się niepowodzeniem, modele wykazują bowiem tendencję do tworzenia własnych odpowiedzi, czyli odnoszą się do dokumentów, które nie funkcjonują w obrocie prawnym. Niezwykle istotne jest więc opracowanie i aktualizowanie zamkniętego zasobu danych, na podstawie których oparta będzie pomoc AI. Tylko takie działanie może prowadzić do wspólnego sukcesu ekspertów podatkowych i sztucznej inteligencji.
Zatrudniając „asystenta”, możemy również mu zlecić bardziej złożone zadania, chociażby z zakresu identyfikacji konkretnych przepisów podatkowych, a nawet autonomicznego generowania podstawowych komentarzy podatkowych. Stworzenie takiego narzędzia jest znacznie bardziej skomplikowane i czasochłonne, wymaga bowiem nauczenie AI sposobu działania. Przy wykorzystaniu jednostek obliczeniowych zaprojektowanych z myślą o przyspieszeniu operacji związanych z uczeniem maszynowym, tzw. tensorów, sztuczna inteligencja może kontynuować ulepszanie się samodzielnie na podstawie doświadczeń. Niemniej jednak niezbędne jest wykorzystanie wiedzy doradców podatkowych i ekspertów, aby ten proces zapoczątkować. Dzięki możliwości analizowania ogromnych zbiorów danych i wykrywania wzorców, finalnie doradcy mogą wykształcić asystenta, który realnie będzie stanowił wsparcie w codziennej, rutynowej pracy.
Konflikt czy symbioza
Obserwując obecne trendy, można jednoznacznie stwierdzić, że sztuczna inteligencja zmieni nie tylko sposób pracy doradców podatkowych, ale również zakres ich kompetencji. W niedalekiej przyszłości wiele czynności związanych z analizą przepisów czy transakcji będzie mogła być wykonywana przez systemy komputerowe. Niemniej jednak aspekt ten należy rozważać w kontekście współpracy ekspertów z dostępnymi narzędziami, a nie ich zastąpieniem. Umiejętne wykorzystanie sztucznej inteligencji, jako narzędzia do podniesienia wydajności standardowych i schematycznych działań, będzie skutkowało efektem symbiozy. Ewolucja sposobu pracy, zarówno doradców podatkowych, jak i innych wolnych zawodów, już trwa. Podkreślić jednak należy, odnosząc się do czasów wspomnianego Benjamina Franklina, że na rewolucję pokroju przemysłowej nie ma tu miejsca. Rewolucja technologiczna przebiegać będzie we własnym tempie, równolegle z procesem dostosowawczym do obecnych warunków. Praca doradców podatkowych nie zostanie w najbliższym czasie zastąpiona przez sztuczną inteligencję, chociażby z uwagi na ryzyko nieprawidłowości opinii sporządzanych przez narzędzia AI. Nie występuje konflikt interesów, obszar działania ekspertów i technologii jest bowiem zgoła inny. Natomiast prawidłowe i rozsądne zaimplementowanie narzędzi opartych na sztucznej inteligencji może przynieść wymierne korzyści w pracy codziennej nie tylko przedsiębiorców, ale też doradców i ekspertów.