W krainie miodu i wosku – podróż śladem pszczelich sekretów

fot. Marcin Włodarczyk

TESKT: Aleksandra Warczyńska, Wielkopolska Organizacja Turystyczna

Mówi się, że co trzecia łyżka jedzenia, jaka trafia na nasze stoły, ma swoje źródło w pracy tych owadów. I nie chodzi tylko o uprawy owocowe, ale ogólnie 80% roślin uprawnych: warzyw, owoców, ziół, roślin pastewnych i przemysłowych, które wymagają zapylenia, co gwarantują właśnie pszczoły. Tak wiele od nich zależy, ale gdyby zapytać przeciętnego człowieka, co wie o życiu pszczół, wiedza ta byłaby żenująco niska.

Jak mawiał Gucio – bohater sympatycznej kreskówki sprzed lat: stare przysłowie pszczół mówi, że podróże kształcą. I na takie właśnie ciekawe, edukacyjne wyprawy chciałabym zaprosić do Wielkopolski.

Żywe Muzeum Miodu

Na początek zabiorę Czytelników do Pakosławia, położonego zaledwie kilka kilometrów od Rawicza w południowej Wielkopolsce. To tutaj znajduje się jedyne w swoim rodzaju muzeum, prowadzone przez pasjonatów pszczelarzy – rodzinę Smakulskich. Gospodarstw agroturystycznych, w których prowadzi się zajęcia edukacyjne o podobnej tematyce, jest wiele, jednak to jest wyjątkowe. Oferta skierowana jest zarówno do grup zorganizowanych, jak i turystów indywidualnych w każdym wieku. Uczestnik poznaje tu życie pszczelej rodziny, zasady funkcjonowania ula i cały proces wytwarzania miodu. Ale to, co jest niezwykłe, to nie tylko bierna obserwacja, ale aktywne uczestnictwo w całym tym procesie. Fascynująca jest możliwość bezpiecznego zajrzenia do ula, prześledzenia drogi, jaką pokonuje pszczoła transportująca pyłek na swoich odnóżach. Samodzielne wykonanie ramki i odwirowanie plastra miodu zakończone pozyskaniem tego smakowitego produktu wywołują emocje, które nie pozwolą zapomnieć takiej lekcji. Równie dużo emocji budzi strój pszczelarza i dziwnie wyglądające narzędzia pozwalające wybierać z ula miód.

Żywe Muzeum Miodu, fot. arch. Pasieka Smakulskich

To jednak nie wszystko, czego możemy oczekiwać po wizycie w Żywym Muzeum Miodu, nasz pobyt tutaj nie musi bowiem ograniczyć się jedynie do udziału w warsztatach. Można tu również spędzić miło czas, korzystając z miejsc noclegowych w urokliwych, tematycznych apartamentach. W czasie pobytu nie będzie miejsca na nudę. W czasie warsztatów tematycznych uczestnicy samodzielnie pozyskają miód, wykonają kosmetyki na bazie produktów pszczelich, wezmą udział w miodowych warsztatach kulinarnych. Plac zabaw i wieczorne ognisko dopełnią udanego wypoczynku.

Szczególnym akcentem wypoczynku w Żywym Muzeum Miodu są chwile spędzone w domku do apiterapii. W zamkniętym, bezpiecznym pomieszczeniu relaksujemy się, wsłuchując się w pomruk pracującego ula. W tym czasie oddychając powietrzem przesyconym pszczelimi produktami, delektujemy się zapachem miodu, propolisu, wosku i pyłku pszczelego, a wibracje wytwarzane przez tysiące pszczół wpływają na nasz organizm wyciszająco, poprawiają pracę układu krążenia, układu nerwowego, odpornościowego i oddechowego oraz jakość snu.

A jeśli wciągnie nas gawęda o pszczołach, którą gospodarz raczy swoich gości, będziemy mogli poszerzyć swoją wiedzę o fascynującym świecie pszczół, zaopatrując się w sklepiku w jedną z wielu książek wydawanych przez Pasiekę Smakulskich. Warto wspomnieć, że wśród tytułów, które można tu znaleźć, są zarówno te, którymi nie pogardzą zawodowi pszczelarze, książki popularnonaukowe, jak i wydawnictwa dla dzieci.

Ze względu na specyfikę zajęć prowadzonych w Żywym Muzeum Miodu konieczna jest wcześniejsza rezerwacja przez stronę internetową: www.pasiekasmakulskich.pl/zywe-muzeum-miodu-rezerwacje-indywidualne/

Muzeum pszczelarstwa w Swarzędzu, fot. A. Warczyńska, Wielkopolskaciekawie.pl

Skansen i Muzeum Pszczelarstwa im. prof. R. Kosteckiego

Żywe Muzeum Miodu to nie jedyne w Wielkopolsce miejsce, w którym możemy poznać sekretne życie pszczół.

W Swarzędzu niedaleko Poznania znajduje się Skansen i Muzeum Pszczelarstwa im. prof. R. Kosteckiego. Jest to unikalny w skali Europy obiekt, w którym zgromadzono dużą kolekcję uli oraz ekspozycję prezentującą historię bartnictwa i pszczelarstwa w Polsce. Lokalizacja tuż przy DK 92 w Swarzędzu sprawia, że można tu bez problemu dotrzeć zarówno samochodem, pociągiem, jak i komunikacją podmiejską z Poznania. Jednak mimo bliskości ruchliwej drogi, otoczenie zieleni sprawia, że muzeum to stanowi miłą oazę spokoju.

Ekspozycja składa się z dwóch części. Pierwsza wewnątrz budynku pokazuje historię bartnictwa, począwszy od okresu, kiedy pozyskiwano miód z leśnych barci umieszczonych w pniach drzew. Zapiski w kronikach mówią, że już w czasach Mieszka I w jego młodym państwie pozyskiwano miód, który z biegiem lat stał się jednym z głównych produktów eksportowych. Początkowo miód pozyskiwano z barci zamieszkałych przez pszczoły leśne. Dopiero z biegiem czasu pojawiły się nowe, coraz to bardziej udoskonalone konstrukcje uli. Co ciekawe, ule, jakie dzisiaj znamy, tzw. rozbieralne, w których była możliwość wyjmowania plastrów bez ich niszczenia, zostały skonstruowane dopiero w połowie XIX wieku.

Wewnątrz pawilonu oprócz tradycyjnej wystawy możemy zobaczyć żywe wnętrze ula z uwijającymi się tam pszczołami.

Druga część ekspozycji znajduje się na świeżym powietrzu i prezentuje niezwykłe bogactwo form i kształtów uli. Zobaczymy tu najstarszy w Polsce ul kłodowy odnaleziony w Wiśle, a pochodzący z XV wieku. Najwięcej emocji budzą jednak ule figuralne, wśród których wiedzie prym łowiczanka dzierżąca w dłoni wałek do ciasta, wystrojona w charakterystyczny pasiasty strój łowicki. Jest też cała kolekcja męskich postaci oraz ule w kształcie zwierząt. Równie dekoracyjne są ule architektoniczne, zbudowane w kształcie domów, kościołów czy ratuszy.

Muzeum pszczelarstwa w Swarzędzu, fot. A. Warczyńska, Wielkopolskaciekawie (3)

Skansen i Muzeum Pszczelarstwa jest jednym z oddziałów Narodowego Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. I tam również wśród szeregu różnych ekspozycji jedna jest poświęcona pszczelarstwu. Muzeum w Szreniawie jest ogromne i wizyta w nim zajmie na pewno więcej czasu niż w Swarzędzu, jednak tutaj spektrum poruszanych tematów jest bardzo szerokie. W pawilonie zapoznamy się z historią bartnictwa i pszczelarstwa w Polsce, a w części skansenowej zobaczymy historyczny przekrój uli, począwszy od uli kłodowych, po współczesne z równie barwną kolekcją uli figuralnych.

I choć Muzeum Rolnictwa w Szreniawie posiada bardzo bogatą ofertę, to na warsztaty dedykowane tematyce pszczelej zdecydowanie lepiej wybrać skansen w Swarzędzu. W czasie tematycznych warsztatów uczestnicy dowiadują się, w jaki sposób pszczoły komunikują się ze sobą, jak wykorzystać poszczególne produkty wytwarzane w ulu, poznają różne gatunki roślin miododajnych oraz dowiedzą się, czym jest apiterapia. Program zajęć jest dostosowany do wieku i potrzeb uczestników, począwszy od przedszkolaków, na seniorach skończywszy.

Największą popularnością cieszy się duża impreza plenerowa pt. „Miodowe lato w skansenie”, która odbywa się w pierwszą niedzielę sierpnia. Liczne konkursy, warsztaty, kiermasz produktów pszczelich, koncerty i inne atrakcje przyciągają zarówno uczestników, jak i wystawców.

Muzeum pszczelarstwa w Swarzędzu, fot. A. Warczyńska, Wielkopolskaciekawie.pl

Questowa wyprawa po pszczele ciekawostki

Nauka przez zabawę to jeszcze inna forma zwiedzania z edukacją. W Kopaszewie (pow. kościański), znajduje się Pasieka Chmielewskich, gdzie nieco inaczej można poznać ciekawe życie pszczół. Niezależnie od prowadzonych tu warsztatów, można wziąć udział w bezobsługowej grze terenowej pt. „Wyprawa po pszczele ciekawostki i recepturę miodów z Kopaszewa”. Rozwiązując zadania i zagadki przygotowane przez gospodarzy, docieramy do skrzyni skarbów, w której tytułowa Pszczółka Maja ukryła skarb w postaci pieczęci. Grę można samodzielnie wydrukować i przejść ją z papierową ulotką, można też rozwiązać ją przy pomocy bezpłatnej aplikacji Questy Wyprawy Odkrywców. Udział w grze jest bezpłatny, jednak przed przyjazdem warto zaanonsować swoje przybycie, kontaktując się mailowo: chmielewskadorota@o2.pl lub telefonicznie: 508 093 386.