Fotoplastykon

TEKST i ZDJĘCIA: Wydawnictwo Miejskie Posnania

W XIX wieku urządzenia te szturmem wdarły się na salony, nazywa się je podwalinami współczesnej kinematografii. Fotoplastykony pojawiały się systematycznie w kolejnych miastach, osiągając w szczycie swej sławy imponującą liczbę ponad 250 obiektów na całym świecie. Aby utrzymać stałe zainteresowanie widzów, dostarczano do nich coraz to nowsze kolekcje zdjęć, dzięki siatce fotografów wysyłanych w najróżniejsze zakątki globu. Niestety, nie wytrzymały próby czasu, stopniowo ustępując miejsca kinu. Kolejne filie zamykano i tylko niewiele z nich zachowało się do czasów współczesnych. Obecnie w Polsce działają cztery fotoplastykony, w tym Fotoplastykon Poznański.

Sto lat tradycji
Fotoplastykon Poznański ma około 100 lat, ale ustalenie dokładnej daty jego powstania jest niemożliwe. Pewne jest, że znane dzisiaj urządzenie pojawiło się w naszym mieście po II wojnie światowej jako własność państwa Silskich. Dostępne początkowo przy ul. Piekary 19, pod koniec 1950 r. przeniesione zostało do lokalu przy ul. Armii Czerwonej 53 (dzisiaj ul. Święty Marcin). Na początku lat 70. fotoplastykon nabył poznański fotografik Władysław Rut, a w 1982 r. odziedziczył go jego syn – również twórca – Antoni Rut, który założył galerię „Fotoplastykon” funkcjonującą do 2005 r. Niestety, początek nowego millenium przyniósł zapomnienie tej wiekowej konstrukcji i właściciel był zmuszony zdeponować ją w piwnicy.

Na krótko aparaturę umieszczono w przestrzeni centrum handlowego Stary Browar podczas trwania 6. edycji Biennale Fotografii w 2009 r. Nowe narodziny poznańskiej Kaiser-Panoramy przypadają na 2014 r., kiedy urządzenie stało się własnością Wydawnictwa Miejskiego Posnania. Umieszczony początkowo w Galerii Miejskiej Arsenał na Starym Rynku, Fotoplastykon Poznański obecnie cieszy oczy swoim wyglądem i prezentowanymi stereofotografiami w zabytkowym gmachu Arkadii przy ul. Ratajczaka 44.

Wystawy
W ciągu 4 lat funkcjonowania obiektu pod nowym adresem, w Fotoplastykonie zrealizowano dziewięć wystaw, które za pomocą stereoskopii przybliżały zarówno ważne historyczne wydarzenia, jak i przyrodę, architekturę, a także ciekawe współczesne tematy. Prezentowana była m.in. wystawa o rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości „Przebłyski wolności”, lądowaniu człowieka na Księżycu „Misja na Księżyc”, modzie „Krynolina: Najwytworniejsza katastrofa w świecie mody”, setnej rocznicy targów poznańskich „Zatrzymane w targowym kadrze. Sto lat targów w Poznaniu”, oraz wystawa „Stereo Poznań” zrealizowana we współpracy z Ośrodkiem Myśli i Czynu Fotograficznego „Ciemnica”. Do końca listopada 2022 r. można obejrzeć kolekcję zdjęć z wyprawy górskiej Władysława Ruta, który w latach 70. wraz ze swoją wnuczką Anną udał się w Pieniny i Tatry. Kolekcję stereofotografii pozyskano dzięki akcji „Stwórzmy razem wystawę w Fotoplastykonie Poznańskim”, zapraszającej poznaniaków do podzielenia się swoimi pamiątkami związanymi z tym miejscem. Kolejna wystawa zostanie uruchomiona 1.12.2022 r. i będzie poświęcona 100-letniej historii funkcjonowania klubu sportowego KKS Lech Poznań.

Uzupełnieniem prezentowanych kolekcji jest również oferta edukacyjna budowana wokół tematyk wystaw Fotoplastykonu. W październiku będzie można uczestniczyć w spotkaniach dotyczących szlachetnych i zapomnianych technik fotograficznych. 1 października odbędą się warsztaty z cyjanotypii, natomiast 22 października z fotografii 3D.

CIK zaprasza
Bilety na bieżące wystawy można kupić w sąsiadującym z Fotoplastykonem Centrum Informacji Kulturalnej. Jest to miejsce, gdzie można również zasięgnąć informacji dotyczących aktualnych wydarzeń kulturalnych w Poznaniu i najbliższych okolicach, a także kupić bilety na spektakle, koncerty i wybrane wystawy. CIK współpracuje z kilkoma systemami biletowymi, m.in. Eventim, eBilet, bilety24.pl i ToBilet, dzięki czemu posiada dostęp do większości biletów z ich oferty internetowej. Melomanów z pewnością zainteresuje możliwość skorzystania z bogatego repertuaru Filharmonii Poznańskiej czy Akademii Muzycznej, natomiast uwagę miłośników teatru i opery zwrócą propozycje Teatru Wielkiego, Teatru Nowego czy Teatru Ósmego Dnia. Oferta CIK dla najmłodszych obejmuje z kolei m.in. bilety do Sceny Wspólnej – Centrum Sztuki Dziecka i Teatru Atofri. W CIK można również kupić bilety na koncerty odbywające się w Sali Ziemi, Auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Auli Artis, spektakle gościnne, koncerty klubowe, wydarzenia w Centrum Kultury Zamek, a także, od niedawna, na imprezy targowe Międzynarodowych Targów Poznańskich.

Centrum Informacji Kulturalnej proponuje również duży wybór publikacji związanych z historią i kulturą Poznania. Są to książki zarówno Wydawnictwa Miejskiego Posnania, którego jest częścią, jak i innych oficyn wydawniczych. Wśród nich znaleźć można m.in. kwartalniki „Kronika Miasta Poznania”, miesięcznik kulturalny „IKS”, przewodniki, albumy, publikacje gwarowe i szeroko pojętą beletrystykę. CIK zajmuje się również dystrybucją materiałów informacyjnych dla mieszkańców , a także publikacji „Senioralny Poznań” i „Afisz” (kulturalne kalendarium na każdy miesiąc).

Dopełnieniem oferty CIK są pamiątki związane z Poznaniem, zarówno te tradycyjne, jak i nowoczesne oraz użyteczne gadżety.