Fundacja rodzinna jako wehikuł do pomnażania rodzinnego majątku

TEKST: Filip Smakowski
[współpraca reklamowa]

Akumulacja i pomnażanie kapitału wpisują się w podstawowe cele fundacji rodzinnej, tj. gromadzenie mienia i zarządzanie nim w interesie beneficjentów. Ażeby fundacja rodzinna cieszyła się zainteresowaniem, takie działanie musi się również po prostu opłacać, czyli umożliwiać w atrakcyjny sposoby lokowanie i inwestycję z majątku. Ten cel został zapewniony poprzez przyjęcie bardzo korzystnego reżimu podatkowego dla fundacji rodzinnej oraz braku wymogów o charakterze regulacyjnym (właściwych np. dla funduszy inwestycyjnych albo alternatywnych spółek inwestycyjnych).

Zwolnienie z podatku dochodowego
Dochody fundacji rodzinnej z dozwolonej działalności gospodarczej, czyli tej przewidzianej ustawą, nie podlegają opodatkowaniu. Podatek dochodowy CIT pojawi się dopiero w związku z wypłatą lub przekazaniem świadczeń do beneficjenta i wynosi on 15%. To prosty mechanizm, wzorowany na tzw. estońskim CIT, którego popularność w Polsce rośnie. Dodatkowo, jeżeli beneficjent jest blisko spokrewniony z fundatorem, nie pojawi się już żaden inny podatek (jak np. PIT), ani składka na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne ani danina solidarnościowa.

Ograniczeniem, ale jak najbardziej celowym, zgodnym z ideą, jaka przyświecała powstaniu instytucji fundacji rodzinnej, jest tylko stosunkowo wąsko zakreślony katalog działalności gospodarczej, w którą może się ona zaangażować. Niemniej nie przeszkadza to w działalności ukierunkowanej na pomnażanie kapitału, co przedstawię w odniesieniu do głównych klas aktywów o charakterze inwestycyjnym.

Inwestycje w nieruchomości
Fundacja rodzinna może pomnażać majątek, dokonując inwestycji m.in. w nieruchomości, przy czym ich zakres i rodzaj może być w zasadzie dowolny, tj. mogą być to grunty, zabudowane i niezabudowane, mieszkania, nieruchomości komercyjne (biurowce, hale magazynowe), luksusowe apartamenty albo działki rekreacyjne. Mogą być to nieruchomości krajowe i zagraniczne. Wyłącznie zakup nieruchomości rolnych i leśnych podlega ustawowym ograniczeniom, czyli może wymagać uzyskania zgody właściwych organów administracji.

Inwestycja w nieruchomości umożliwia nie tylko zachowanie wartości kapitału wyłożonego na ich zakup oraz jego wzrost w czasie, ale również czerpanie z nich dochodów na bieżąco, głównie poprzez wynajem lub dzierżawę. Fundacja rodzinna, osiągając dochód zarówno ze sprzedaży nieruchomości, jak i z jej odpłatnego oddania do użytkowania, nie zapłaci podatku dochodowego. Należy jednak uczynić zastrzeżenie, że w zakres dozwolonej działalności gospodarczej wchodzi zbywanie mienia, które nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia. Dlatego nieruchomości nabyte przez fundację rodzinną powinny być przed zbyciem w jakiś sposób wykorzystywane. Może być to oddanie nieruchomości w najem (np. wynajem lokalu mieszkalnego lub biurowego bądź zawarcie umowy z wyspecjalizowanym operatorem świadczącym takie usługi), udostępnienie do korzystania (np. na gruncie lub budynku oddanie określonej powierzchni pod reklamę), czy dzierżawa nieruchomości w ramach przedsiębiorstwa (np. gdy fundacja rodzinna jest właścicielem obiektu hotelowego). Jeśli jednak nawet nieruchomość nie była wcześniej wykorzystywana, to zbycie nieruchomości w ramach prawidłowego zarządu (np. grożącej utraty wartości w związku z pojawieniem się uciążliwego sąsiedztwa lub pojawieniem się innej okazji inwestycyjnej, na którą potrzebne jest zebranie środków poprzez spieniężenie posiadanych aktywów), nie powinno być w ogóle klasyfikowane do działalności gospodarczej, a co za tym idzie, opodatkowane.

Fundacja rodzinna inwestując w nieruchomości, nie może jednak prowadzić na nich lub z ich udziałem działalności, która właściwa jest np. deweloperom lub flipperom, czyli nie może kupować nieruchomości gruntowych w celu zabudowy i sprzedaży ani kupować nieruchomości, aby je sprzedać po uprzednim podniesieniu ich wartości (np. przez remont). Jeżeli tak uczyni, uzyskany dochód byłby opodatkowany 25% stawką podatku CIT jako niedozwolona działalność gospodarcza. Natomiast fundacja rodzinna mogłaby taką nieruchomość wnieść do swojej spółki i ta z kolei uzyskiwałaby takie dochody – dywidenda wypłacona następnie z takiej spółki nie byłaby opodatkowana w fundacji rodzinnej.

Inwestycje w udziały, akcje, papiery wartościowe

Zakup i obrót takimi aktywami stanowi dozwoloną działalność gospodarczą dla fundacji rodzinnej, a ograniczenie mówiące o zbywaniu mienia, które nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia, nie ma tu zastosowania. To atrakcyjne rozwiązanie, umożliwiające bezpodatkową realizację zysków i ich reinwestycję. Osiągnięcie tych samych korzyści poza fundacją rodzinną jest znacznie trudniejsze, kosztowniejsze, wiążące się koniecznością spełnienia różnych warunków, np. w alternatywnej spółce inwestycyjnej konieczne jest uzyskanie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego dla zarządzającego, działanie w ramach określonej polityki inwestycyjnej, posiadanie udziałów/akcji w liczbie nie mniejszej niż 5% nieprzerwanie przez okres 2 lat poprzedzających dzień zbycia. Tych wszystkich ograniczeń nie ma w fundacji rodzinnej. Także dywidendy ze spółek, w które zainwestowała fundacja rodzinna, są zwolnione z podatku bez konieczności spełnienia jakichkolwiek dodatkowych warunków (a które są chociażby w przypadku spółek holdingowych).

Pożyczki do spółek powiązanych
Fundacja rodzinna może służyć wsparciem finansowym dla spółek, w których posiada udziały bądź akcje. Z jednej strony spółki te zostaną dokapitalizowane w formie pożyczki, a z drugiej fundacja rodzinna otrzyma wynagrodzenie, które będzie dla niej wolne od podatku dochodowego.