Lato pachnące lipą w Arboretum Kórnickim

ROZMAWIA: Anna Gidaszewska

ZDJĘCIA: Archiwum Arboretum Kórnickiego

Czym Arboretum Kórnickie wyróżnia się na tle innych ogrodów botanicznych w Polsce?

Kinga Nowak: W Polsce mamy ponad 40 ogrodów botanicznych, każdy z nich ma swój niepowtarzalny klimat i urok. Arboretum Kórnickie wyróżnia się niewątpliwie wiekiem, jesteśmy jednym z najstarszych ogrodów botanicznych, gdyż arboretum zostało założone w 1826 roku. Twórcami ogrodu byli właściciele Kórnika, hrabia Tytus Działyński oraz jego syn, Jan Kanty Działyński. Jest to więc szczególna kolekcja roślin drzewiastych, wśród których możemy znaleźć najstarszych reprezentantów swoich gatunków w Polsce – to jeśli chodzi o gatunki obcego pochodzenia (tzw. egzoty). Wiele naszych drzew (zarówno obcych, jak i krajowych) przekroczyło już wiek 150–160 lat, a nasze najstarsze lipy liczą sobie aż 300 lat, więc klimat historii jest bardzo silnie odczuwalny w Kórniku. Jest to również jedna z najbogatszych kolekcji drzew i krzewów w Polsce, liczy około 3 tys. gatunków i odmian. Wielkopolanie kojarzą nasz obiekt z kwitnącymi kolekcjami magnolii, lilaków czy różaneczników i azalii, ale bogactwo kolekcji jest dużo szersze i obejmuje wiele rzadko spotykanych, nawet w ogrodach botanicznych, perełek. Dzięki temu służymy też nauce, Arboretum jest częścią Instytutu Dendrologii Polskiej Akademii Nauk, gdzie już od ponad 90 lat prowadzi się wielokierunkowe badania nad drzewami i krzewami. Odwiedzają nas również badacze z innych placówek naukowych, bo jest to jedno z najważniejszych miejsc na dendrologicznej mapie Polski.

Jesteśmy ogrodem botanicznym, a także obiektem zabytkowym (fragmentem Pomnika Historii), częścią placówki naukowej, a jednocześnie obiektem turystycznym, gdzie prowadzona jest edukacja przyrodnicza, oraz miejscem odpoczynku, wytchnienia i spotkania z przyrodą dla tysięcy odwiedzających nasz ogród. Ta różnorodność i łączenie wielu ról i aspektów sprawiają, że to naprawdę wyjątkowy obiekt.

Wkrótce będziemy obchodzić 200-lecie istnienia! Aby uczcić ten okrągły jubileusz, chcielibyśmy stworzyć szczególną galerię zdjęć i w związku z tym mam serdeczną prośbę do czytelników. Poszukujemy fotografii z dawnych lat, ale także współczesnych, które zostały zrobione w naszym kórnickim ogrodzie. Mogą to być na przykład zdjęcia rodzinne, z sesji ślubnych czy uroczystości, ale też zwyczajne, codzienne, rodzinne czy widokowe. Zachęcamy czytelników do przejrzenia swoich albumów i galerii, abyście mogli powspominać dawne czasy i podzielić się swoimi odkryciami. Zdjęcia można przesyłać na adres arboretumIDPAN@man.poznan.pl lub za pośrednictwem naszego Facebooka (Arboretum Kórnickie).

Jakie gatunki roślin kwitną latem w Arboretum? Czy są jakieś szczególne okazy, które warto zobaczyć właśnie o tej porze roku?

Niewątpliwie największą roślinną atrakcją lata jest kolekcja hortensji. Większość z tych długo kwitnących krzewów jest zlokalizowana w centralnej części naszego ogrodu, wokół głównego stawu. Kolekcja jest bardzo zróżnicowana, obecnie znajduje się w niej ponad 100 różnych gatunków i odmian hortensji, w sumie ponad 400 sztuk roślin. Oprócz ozdobnych odmian hortensji bukietowej spotkać można rzadkie gatunki, takie jak hortensja otulona, hortensja kosmata czy hortensja pnąca. Latem kwitnie zdecydowanie mniej roślin niż wiosną, są to jednak często gatunki mniej znane, takie jak np. kasztanowiec drobnokwiatowy, kasztan jadalny, guzikowiec, perukowce, kielichowce czy przywarka japońska.

Lato to również świetny czas na spacer w cieniu naszych starych drzew i odpoczynku od letniego skwaru. Szczególnie polecam przechadzkę alejami lipowymi, wypełnionymi miodowym zapachem ich kwiatów. To prawdziwa uczta dla zmysłów.

Jakie wydarzenia lub atrakcje przygotowali Państwo na tegoroczne lato? Czy są planowane spacery tematyczne, koncerty, warsztaty?

Latem w Arboretum każdy znajdzie coś dla siebie. Dla indywidualnych turystów, którzy odwiedzają nas w ramach rodzinnych spacerów, szczególnie z dziećmi, czekają rodzinne gry terenowe. Są to gry całoroczne, jednak w wakacje cieszą się największym zainteresowaniem. Nasza najnowsza propozycja to „Skrzaty w Kórnickim Arboretum” – gra polegająca na odnalezieniu domków parkowych skrzatów: Buczynki, Cisława i Grabka, w których ukryte są pieczątki. W poszukiwaniach pomoże specjalna ulotka z mapką, o którą można zapytać przy wejściu do Arboretum. Kolejna polecana gra, dla nieco starszych dzieci, to Quest z serii „Wielkopolskie Questy”, doskonała zabawa dla całej rodziny. Aby zagrać, wystarczy wydrukować ulotkę ze strony: https://regionwielkopolska.pl lub pobrać ją w kasie biletowej. Podczas gry uczestnicy wędrują po ogrodzie, rozwiązując zagadki z rymowanej opowieści, podpowiadającej kolejne kroki i wskazującej ścieżki, którymi należy podążać. Po rozwiązaniu zagadek znajdujemy na końcu wycieczki tajemniczy skarb i dołączamy do grupy zdobywców, chłonąc przy okazji wiele informacji o roślinach i historii parku. Gra zajmuje uczestnikom zazwyczaj około 45 minut. Obie gry są bezpłatne i nie wymagają rezerwacji.

Rodziny z dziećmi chętnie odwiedzają nasz plac zabaw. Pozornie nie jest on wyjątkowy, jednak staramy się, by współgrał z charakterem i misją naszego ogrodu. Stąd obecne tu stoły edukacyjne, pokryte zagadkami, rebusami i grami planszowymi o tematyce przyrodniczej (kostki i pionki znajdziecie w skrzynce na terenie placu). Są tam też miejsca do gry w kółko i krzyżyk, do których stworzenia wykorzystano pnie utraconych już drzew z arboretum. Mamy też propozycje zabaw, tzw. coś z niczego, gdzie z użyciem przedmiotów dostępnych w każdym lesie czy parku, „zabawek”, które wykonała sama natura (kamieni, gałązek, kory), dzieci uruchamiają swoją wyobraźnię, a rodzice, mam nadzieję, czerpią inspiracje do zabaw bez użycia typowych, plastikowych zabawek.

Miłośników muzyki w plenerze zapraszam również na koncerty muzyczne w ramach festiwalu „Muzyka z Kórnika”, który już od 20 lat rozbrzmiewa latem w Kórniku i niezmiennie cieszy się dużą popularnością. W tym roku odbędą się cztery koncerty, z czego dwa na terenie Arboretum (20 oraz 27 lipca o godzinie 18:00). Wstęp na koncerty jest bezpłatny.

Dla osób dbających o swoją kondycję i wybierających ruch na świeżym powietrzu czekają wydarzenia sportowe, takie jak bieg „Botaniczna Piątka”, który w tym roku odbędzie się w niedzielę 13 lipca (informacje i zapisy na stronie https://botaniczna5.pl). Wakacyjne weekendy można rozpocząć porankiem na zajęciach „Joga na trawie” organizowanych w każdą sobotę od 28 czerwca do 30 sierpnia o godzinie 10:15. To już piąta edycja letnich spotkań z jogą w Arboretum (informacje na FB Arboretum i Harmonia Studio Asia Pucek).

Lato to również czas, gdy odwiedzają nas młodzi przyrodnicy, nawet po zakończeniu roku szkolnego odbywają się tu różne zajęcia edukacyjne i przyrodnicze dla dzieci. Można skorzystać z „zielonych lekcji”, „spacerów z dendrologiem” czy pobawić się w przyrodnicze podchody. Są to zajęcia na terenie Arboretum, skierowane do grup. W trakcie roku szkolnego z tego rodzaju zajęć korzystają najczęściej szkoły, a w okresie wakacyjnym grupy z kolonii lub półkolonii odbywających się w okolicach. Największym powodzeniem cieszą się ostatnio „przyrodnicze podchody”. Gra ta łączy zabawę i edukację przyrodniczą. Uczestnicy poszukują na trasie skrytek z pytaniami, zadaniami i zagadkami, za których rozwiązanie otrzymują od prowadzącego zajęcia elementy układanki. Zadaniem uczestników jest zebranie wszystkich elementów i ułożenie z nich hasła. Na zajęcia trzeba się wcześniej umówić telefonicznie (613 072 423) lub mailowo: arboretumIDPAN@man.poznan.pl

Co jeszcze możemy zobaczyć w Kórniku?

Kórnik jest idealnym miejscem na wypad za miasto. Jest świetnie skomunikowany z Poznaniem, dojeżdża się tu w 20 minut samochodem, można również sprawnie dotrzeć autobusem (za to nie polecam pociągu, stacja Kórnik znajduje się 6 km od miasteczka). Podczas wycieczki trzeba koniecznie odwiedzić Zamek Kórnicki, siedzibę Biblioteki Kórnickiej PAN. Wspaniałe muzeum, z pięknymi oryginalnymi wnętrzami i cennymi zbiorami. Zamek otoczony jest fosą, a za nią jest już nasze Arboretum. Tuż obok Zamku i parku znajduje się Jezioro Kórnickie z malowniczą promenadą wzdłuż brzegu i ławeczką Wisławy Szymborskiej. Promenada wiedzie aż na kórnicką plażę i nowoczesny kompleks sportowy. W miasteczku jest dużo uroczych kawiarni, restauracji i podobno można tu zjeść jedne z najlepszych lodów w Wielkopolsce. A jeśli chcą Państwo przywieźć do domu żywą pamiątkę z wycieczki, to warto zajrzeć do Szkółek Kórnickich, kolejnej instytucji Polskiej Akademii Nauk z bardzo bogatą historią. Można tu kupić drzewa i krzewy, z których wiele ma swoje źródło w naszym Arboretum.

Czy są jakieś gatunki roślin lub drzew, które w lecie przyciągają szczególną uwagę odwiedzających, np. ze względu na zapach, kolor, rzadkość?

W Arboretum zgromadzone są gatunki roślin pochodzące z różnych części świata. Taka mnogość roślin w jednym miejscu sprawia, że o każdej porze roku spotkamy rośliny, które aktualnie kwitną albo owocują!

Latem zaczyna się rozwijać wiele owoców, a niektóre z nich mogą zaskakiwać. Zdumienie naszych zwiedzających niezmiennie wzbudzają słynne kórnickie „gruszki na wierzbie”, czyli owoce gruszy wierzbolistnej. Kształtem swoich liści roślina do złudzenia przypomina wierzbę, a owoce to niewielkie gruszki, które są bardzo chętnie fotografowane. W tym roku jest ich dużo, więc warto odwiedzić arboretum, żeby je zobaczyć na własne oczy.

W Arboretum możemy się wiele dowiedzieć również o gatunkach dość popularnych i często spotykanych. Wzdłuż alejek spotkać możemy wiele tablic z informacjami i ciekawostkami z życia drzew, na przykład poznać drzewo, którego liście są na naszych monetach czy też poczuć słodki zapach „drzewa ciasteczkowego”.

Jednak symbolem Kórnickiego Arboretum jest cypryśnik błotny. Jest to drzewo pochodzące z Ameryki Północnej, którego korzenie oddechowe wyrastają ponad powierzchnię ziemi. Nasze drzewo to najstarszy okaz cypryśnika błotnego w Polsce, liczy ponad 180 lat. Rosnąc na terenach podmokłych i zalewowych, „wystawia” korzenie ponad powierzchnię wody, co zapewnia mu dopływ tlenu oraz lepszą stabilizację w grząskim gruncie.

Czy ma Pani swoje ulubione miejsce w Arboretum, do którego chętnie wraca właśnie latem?

Każdy z pracowników ma tu swoje ulubione miejsce, z pewnością nawet niejedno. Moim ulubionym są „Cisowe Komnaty”, zakątek Arboretum poświęcony cisom, położony w starym zagajniku, w centralnej części parku. Wędrując mroczną, tajemniczą ścieżką pośród starych, 150-letnich cisów, napotykamy tablice opisujące biologię, historię i znaczenie kulturowe tego gatunku. Dowiedzieć się tu można o jego rozmnażaniu i sposobach rozsiewania, o zwierzętach z nim związanych, a także o znaczeniu cisa w ogrodach, jego symbolice oraz właściwościach trujących i leczniczych. Lubię klimat tego miejsca, jego spokój, ciszę i chłód w upalne dni. W „Cisowych Komnatach” można też spotkać się z poezją, wiszą tu wybrane wiersze Wisławy Szymborskiej, poetki, noblistki, która urodziła się około 100 m od tego zakątka, na Prowencie w Kórniku.

Na koniec – co chciałaby Pani powiedzieć osobom, które jeszcze nigdy nie odwiedziły Arboretum Kórnickiego? Dlaczego warto przyjechać właśnie latem?

Warto przyjechać o każdej porze roku, mamy wielu wiernych turystów, którzy przyjeżdżają tu nawet co dwa tygodnie i ciągle znajdują coś nowego. Jesteśmy żywym muzeum, zmiennym w czasie, zarówno poszczególnych pór roku, w których rośliny wyglądają inaczej, jak i w kolejnych latach, bo drzewa rosną przez całe życie. Kórnik to obowiązkowy punkt programu podczas zwiedzania Wielkopolski. Latem jego gęsta zieleń daje wytchnienie i „ładuje akumulatory” czysto przyrodniczą energią. Zachęcam do zatopienia się w zieleni i odkrywania jej bogactwa.